Coronakunstwerk Fluctus

In maart 2020 sloeg in België COVID-19 toe, een coronavirus dat een heuse pandemie veroorzaakte. De maatregelen die wereldwijd genomen werden en anno 2022 nog steeds worden, hebben een grote impact op onze samenleving en op ons gedrag. De gevolgen waren er niet alleen op vlak van gezondheid, maar ook qua werkgelegenheid, onderwijs, sociale contacten, armoede, enz.

Wedstrijd coronakunstwerk

Stad Roeselare wilde een blijvende herinnering aan de COVID-19 pandemie realiseren, in de vorm van een coronakunstwerk in de publieke buitenruimte. Eind 2020 lanceerde de stad een open call naar kunstenaars en creatieve ontwikkelaars om deel te nemen aan de wedstrijd. De uitdaging/opdracht was een nieuw werk te creëren met een sterke vormgeving, en met een interpretatie van de impact van het coronavirus op ons zijn, op onze maatschappij. 58 kandidaten dienden een ontwerp in.

Jury

Een externe jury, samengesteld uit artistiek deskundigen, vertegenwoordigers van het stedelijk netwerk en deskundigen uit de brede zorgsector, boog zich in een aantal beoordelingsrondes over de voorgestelde creaties. Elk van de ontwerpen kreeg punten op de criteria originaliteit, duurzaamheid, herkenbaarheid, beeld- en zeggingskracht, praktische haalbaarheid en artistieke kwaliteit.

Samenstelling van de jury:

• Melanie Deboutte (directeur Roger Raveel Museum en curator)
• Louis-Philippe Van Eeckhoutte (onafhankelijk curator en gastdocent aan het Royal College of Art in Londen)
• Dr. Lieven Declerck (kunstverzamelaar en voormalig gynaecoloog)
• Carl Segaert (directeur Stedelijke Academie voor Schone Kunsten)
• Jan Joye (Kerngroeplid Cultuur- en Erfgoedraad)

Bij de beoordeling van de ontwerpen heeft de jury getracht de pure negatieve connotatie aan deze periode te vermijden. Er werd ook rekening gehouden met het feit dat het kunstwerk er nog lang zal staan, ook nadat de pandemie achter de rug is.

Vijf laureaten

Na een grondige eerste beoordelingsronde werden er uiteindelijk vijf kunstenaars geselecteerd om een prototype te maken en dit in een tweede beoordelingsronde voor te stellen aan de jury. Op basis van deze prototypes en de toelichting door de kunstenaars maakte de jury een finale ranking die als advies werd voorgelegd aan het college van burgemeester en schepenen. Het college van burgemeester en schepenen heeft dit advies gevolgd en volgende ranking goedgekeurd:

• 1ste plaats, realisatie kunstwerk en € 750: ontwerp ‘Fluctus’ van Tinus Vermeersch
• 2de plaats, € 500: ontwerp ‘Touché’ van Stief Desmet en Bjorn Verlinde
• 3de plaats,  € 500: ontwerp ‘Covid narratives’ van Robbert&Frank Frank&Robbert
• 4de plaats, ‘Souvenir 2020’ van Stijn Cole
• 5de plaats, ‘Witte lakens’ van Joost Gevaert

Van vrijdag 3 december 2021 t.e.m. zondag 13 februari 2022 werden de werken van de vijf laureaten tentoongesteld in de expo Time and Tide in Kunst- en Erfgoedhuis Ter Posterie.

‘Fluctus’ van Tinus Vermeersch

De jury beoordeelde het werk ‘Fluctus’ van Tinus Vermeersch als het inhoudelijk meest gelaagde en complete ontwerp. Het werk is een sculptuur in brons van 70cm breed en staat op een sokkel, die als een obelisk uit de grond komt. Het kunstwerk beperkt zich niet tot die bronzen sculptuur, maar neemt de omgeving mee op, via de groene zone errond en de doorkijk in de verte. Samen met de kunstenaar werd gezocht naar een geschikte locatie en die werd gevonden langs de Jonkersstraat, vlakbij het Krommebeekbos, een recreatiezone die volop in ontwikkeling is en waarlangs in de toekomst ook een fietsroute zal lopen. Op zaterdag 12 februari 2022 werd het kunstwerk plechtig onthuld.

Fluctus staat in een soort intieme, sacrale oase, eveneens een ontwerp van de kunstenaar. De sculptuur en de groeninrichting errond plus het zitbankje vormen immers samen het kunstwerk. De aanplant van bomen en struiken gebeurt in maart en het najaar van 2022. Het is dus een kunstwerk in progressie.

Het werk verbeeldt een draaikolk in wording, een soort golfslag die telkens weer weg deint als metafoor van iets wat eraan komt, waarvan je het gevaar niet meteen ziet, tenzij je in de golf zelf zit. Je maakt deel uit van een organisch natuurlijk gegeven. De binnenzijde is een mini-landschap waarin twee personages, mens en huisdier, vertoeven. Iedereen die de pandemie en bijhorende lockdown heeft meegemaakt, kan zich vereenzelvigen met deze figuren die er in rust of afzondering zitten. De doorkijk van het werk naar een open ruimte is van belang en symboliseert het vooruitkijken, de hoop, het gebeuren op wereldschaal, maar tegelijkertijd ook dat dit een fase is geweest in de tijd.

Tinus Vermeersch over ‘Fluctus’

“De coronaperiode heeft ons heel wat nieuwe woorden gebracht of de betekenis van gekende woorden veranderd. ‘Golf’ is de term die het meest tot mijn verbeelding spreekt. Als drenkelingen hebben we ons gewillig moeten overgeven aan het ritme en de deining van de coronagolven, onze beste optie om terug veilig aan wal te geraken. Een golf zie je aankomen en toch verrast ze je dikwijls met de kolkende kracht waarmee ze over je heen gaat en je stuurloos maakt. Voor even verlies je controle en valt de omgeving weg.

Ik koos ‘Fluctus’, golf in het Latijn, de taal van de wetenschap, onze reddingsboei in deze onrustige wateren.

Meestal krijgen mijn werken geen titel mee en wanneer dat wel het geval is, kies ik voor een woord dat ruim interpreteerbaar is. Ik hou ervan dat ook mijn werk meerdere betekenissen kan hebben. Hoewel de uitvoering ervan meestal heel gedetailleerd ‘leesbaar’ is, tracht ik toch een tekening of sculptuur heel ontvankelijk te houden voor interpretatie van de toeschouwer.

Ook Fluctus hoeft niet letterlijk als een golf worden gezien. Ruimer bekeken kan het de materialisatie zijn van het idee dat het gewone, het vanzelfsprekende plots verstoord wordt door onvoorziene krachten waar we geen vat op hebben. Een tijdelijk en terugkerende verstoring die ons (heel even) op onszelf terugwerpt, ons insluit en in het beste geval doet inzien wat echt van belang is.

Evengoed kan het een soort maalstroom van de menselijke gedachten verbeelden, een werveling van verwarring die deze nieuwe realiteit met zich meebrengt. In die kolkende beweging ontstaat er in contrast daarmee een soort cocon (een bubbel als je wilt), met een duidelijke binnen- en buitenkant. Het geheel roept daardoor tevens geborgenheid en bescherming op, de kern waar het rustig toeven is en door zijn open structuur een perspectief biedt.

De golf of draaikolk heeft schijnbaar geen invloed op de personages binnenin. Zijn ze gelaten, onverschillig door het allesoverheersende gebeuren rond hen? Of is het ergste achter de rug en zitten ze mijmerend in wat nu de zichtbare overblijfselen zijn van een ingrijpend fenomeen, zoals gestolde lava na een vulkaanuitbarsting.

De allesomvattende veranderlijkheid van de natuur in al zijn gedaantes, tastbaar en ontastbaar, zowel over een uitgestrekte tijdsspanne als binnen één seizoen en in dat geheel de immer bezige mens, het is een gegeven dat mij fascineert en sowieso deel uitmaakt van mijn werk.

De eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat een gelijkaardige vorm als ‘Fluctus’ al in mijn tekeningen is opgedoken vóór de coronaperiode. Ik wil mezelf hiermee zeker geen profetische eigenschappen toedichten… Het is door de interpreteerbaarheid van mijn onderwerpen, waarover ik het eerder had, en de eigenschappen van deze specifieke open/gesloten vorm die hem voor mij zo geschikt maakte om de soms heel tegengestelde gevoelens en ervaringen die COVID-19 met zich meebracht op te projecteren. Het verbeeldt een ongezien (natuur)fenomeen of een herinnering aan eender wat ons overkomt, overvalt, maar wat we ook weer overwinnen.”

Over Tinus Vermeersch

Tinus (°1976, Kortrijk) woont in Rumbeke en is een telg uit de creatieve familie Vermeersch, met grootvader José, vader Rik en broers Pieter, Lowie en Robin, allen actief in de kunst- of ontwerpwereld.

In de zomer van 2006 exposeerden Rik, Tinus en Robin samen in Galerie Alfons Blomme in Roeselare. In 2010 werden acht kunstenaars Vermeersch samengebracht in de tentoonstelling ‘Vermeersch’, die plaatsvond in 'De Loketten' van het Vlaams Parlement in Brussel.

Tinus doorbreekt het ‘eenzame’ werken als kunstenaar door lessen beeldende kunst te geven aan de Tekenschool in Oostkamp. Hij laat zich bij het creëren van zijn werken vooral leiden door zijn intuïtie, zonder vooraf uitgedacht plan of voorbereiding.

In 2015 kreeg hij van Stad Roeselare de opdracht het portret van toenmalig burgemeester Luc Martens te schilderen n.a.v. zijn 10 jaar burgemeesterschap.

Tinus wordt vertegenwoordigd via de Brusselse galerij Hopstreet en stelt regelmatig tentoon in zowel binnen- als buitenland. Er is ook werk opgenomen in de permanente collecties van het Mu.ZEE (Oostende) en het Broelmuseum voor Hedendaagse Kunst (Kortrijk).